Deprem Profesörü Okan Tüysüz her an kırılabilecek fayları açıkladı. ‘Resmen kendi mezarımızı kazıyoruz’
Diri fay üzerinde bulunan iller için bir uyarı da Jeoloji Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz’en geldi. Fay hattı üzerinde bulunan kentleri tek tek sayarak uyardı.
Tüysüz, Malatya fayına dikkat çekerek “Çok ciddi deprem üretebilecek bir fay, birkaç bin yılda bir üretiyor o nedenle bilgimiz çok az, üzerinde daha fazla çalışma yapılması lazımdır.
Enerjisini boşaltmış değil aksine üzerine yük bindi. Aslında çok sayıda fayımız var. 24 il, 110 ilçe derken bunların altından fay geçmektedir. Fayların her birinin bugün, yarın deprem üretip üretmeyeceğini bilmiyoruz” dedi.
Açıklamasında Tüysüz, “Türkiye deprem yaşanan sık ülkelerden birisi ve aşağı-yukarı 4-5 yılda bir 7’nin üzerinde deprem olup, hepsinde de ciddi can kayıplarıyla karşılaşıyoruz. Depreme hazır olsaydık bu tür can kayıplarıyla karşılaşmamız mümkün değildi.” ifadelerini kullandı.
Resmi rakamlara göre 54 bin civarında can kaybı olan 6 Şubat depremini hatırlatan Tüysüz, “Bu da hazır olmadığımızı açık ve net bir biçimde gösteriyor. Ne yapmamız gerektiği konusunda çok fazla yol haritamız var, ama yola adım atmak yönündeki gayretimiz maalesef yeterli gelmiyor.” açıklamalarında bulundu.
Yapılanlarla yapılması gerekenleri kıyasladığı zaman çok gerilerde olduğumuzu söyleyen Prof. Tüysüz, depremin hangi dönemde olacağına dair belirsizlik için “İnsanları nasıl olsa bir şey olmaz umursamazlığına itiyor.” dedi.
Siyasiler için de bir eleştiride bulunan Prof. Tüysüz, “Deprem eğer olmayacaksa sanki olmaması gereken bir yatırımmış gibi görülüyor belki de. En önemli olan şey aslında halkımızın bilinçlenip talepkar olması gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
Açıklamaları şu şekilde:
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bugüne doğrudan ya da dolaylı 32 defa imar affına uğradık. Bu kadar çok imar affı olunca bundan sonra da imar affı beklentisi var. Vatandaşın kendi kendine mezarını kazması anlamına gelen bir şey…
Dolasıyla imar ve af kelimesinin bir daha Türkiye Cumhuriyeti mevcut olduğu müddetçe yan yana gelmemesi gerektiğini düşünüyoruz.
Bingöl’ün Yedisu ilçesi deprem olması beklenen bir bölgedir. Marmara deprem olması beklenen bir bölgedir. Ege’de çok fazla fay hattı vardır; biz hala fay hatları üzerinde nasıl yerleşeceğimizi belirten bir yasadan yoksunuz. Türkiye’nin 24 ili 110 ilçesi 580 köyü doğrudan diri faylar üzerinde oturuyor. Bazı fayların bu süreleri dolmuştur. Mesela Bingöl-Yedisu ve Marmara gibi… Bunlar artık bugün yarın deprem olsa şaşırmayacağımız yerler. Bazılarında ise bu konuda bilgimiz yok.
Mesela, Malatya Fayı var. Çok ciddi deprem üretebilecek bir fay, birkaç bin yılda bir üretiyor o nedenle bilgimiz çok az, üzerinde daha fazla çalışma yapılması lazım. Enerjisini boşaltmış değil aksine üzerine yük bindi. Bunun gibi aslında çok sayıda fayımız var. 24 il, 110 ilçe derken bunların altından fay geçiyor. Bu fayların her birinin bugün, yarın deprem üretip üretmeyeceğini bilmiyoruz.
Bir defa Bingöl-Yedisu demiştik. Yedisu’nun bulunduğu bölgede mesela Erzincan-Elazığ- Bingöl-Tunceli gibi illerimizde araştırmaların derhal başlaması gerekiyor. Marmara Bölgesi’nde aslında İstanbul en hazır şehirdir. İstanbul’da 1 milyon 160 bina var. Bunun 750 bin tanesinin depremde hasar görmesi, 70-80 bin tanesinin de çok ciddi hasar görmesi veya çökmesi bekleniyor.
Bu içerisinden diri fay geçen illerimizin haritası. Fay hatlarındaki binaların ya taşınması ya da araştırılıp eğer risk çok uzaktaysa bina ömrü boyunca orada bırakılıp yeni yapılaşmaya açılmaması gereken yerler. Mesela, Doğu’ya geldiğimiz zaman Erzurum mesela, şehrin içinden deprem geçiyor. Erzincan 1939’da büyük bir depremle yıkıldı. 1992’de bir defa daha yıkıldı çünkü 39’da yıkılan yerlerin yerine yenisini yaptık. Bingöl-Yedisu yıkılırsa Erzincan yine etkilenecek.
Tokat içinden fay geçiyor ama o fayın kaç senedir deprem üretmediği konusunda bilgimiz yok. Örneğin Kayseri, içerisinden fay geçen bir il. Ama fay çok uzun aralıklarla deprem üretiyor. Kahramanmaraş, Osmaniye ve Hatay; bunlar zaten 90’lı yıllardan beri hep bile getirdiğimiz yerler. Netice de kırıldılar.
Konya, Türkiye’nin en az deprem olan yerlerinden bir tanesi. Ama Konya ilinin içerisinden yine diri fay geçiyor. Batı Anadolu’ya geldiğimizde neredeyse içinden diri fay geçmeyen il söz konusu değil. Kuzey’de Bolu, Sakarya, Kocaeli’nde… Bursa’da mesela geçtiğimiz günlerde yeni fay bulunduğu ileri sürülen bir bölge.
